Άλλη μια επιτυχημένη ομιλία πραγματοποιήθηκε στην Τ.Ο. ΄Ανω Λιοσίων-Αχαρνών-Καματερού με θέμα τη ζωή και το έργο τριών από τους μεγαλύτερους ΄Ελληνες φιλόσοφους της Αρχαιότητας, του Σωκράτη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.
Η συναγωνίστρια Κορίνα Πενέση, μέσα από μια πού καλή δουλειά που κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού ανέλυσε με γλαφυρότητα αρχικά τον μεγάλο φιλόσοφο ΣΩΚΡΑΤΗ,
του οποίου, αν και η εξωτερική εμφάνιση δεν ήταν και η καλύτερη, είχε ένα οξυδερκές πνεύμα και μια χαρισματική προσωπικότητα που καθήλωνε το πλήθος γύρω του. Νηφάλιος και μελίρρυτος, ασκούσε μια παράξενη γοητεία σε όσους βρίσκονταν κοντά του και μπορούσαν να τον ακούν με τις ώρες μαγεμένοι από την αύρα που απέπνεε…
Ο Σωκράτης στάθηκε μεγάλος πολέμιος ειδικά των αρχόντων και των σοφιστών και φαίνεται χαρακτηριστικά πως ήξερε πολύ καλά πού άρχιζε η πνευματική ελευθερία του ανθρώπινου νου σπάζοντας τους φραγμούς του παρωπιδισμού, και που υπήρχε η διαχωριστική γραμμή της ασυδοσίας αυτής και της κακής χρήσης της ελευθερίας. Μάθαινε τους ανθρώπους να σκέφτονται: Προσπαθούσε να αφυπνίσει τις συνειδήσεις ώστε να μπορούν να ξεχωρίζουν πότε πρέπει να είναι πνευματικά ελεύθεροι και σκεπτόμενοι άνθρωποι ώστε να κατανοούν την πραγματικότητα, και πότε πρέπει να καταλαβαίνουν και να αντιστέκονται στην προσπάθεια διάβρωσης και κακών ιδεών στο όνομα της δήθεν ελευθερίας του λόγου. Αυτό θεωρήθηκε και το πιο απειλητικό. Το ότι μάθαινε τον κόσμο να χρησιμοποιεί το κεφάλι του και ήταν εξαιρετικά ικανός να καυτηριάζει όλους αυτούς που το μόνο που μπορούσαν να κάνουν αφού δεν μπορούσαν να καταφέρουν και κάτι καλύτερο- ήταν να τον ειρωνεύονται. Ελάτε στη σημερινή εποχή και σ΄αυτά που ζούμε και θα δείτε την ομοιότητα των καταστάσεων.
Αν και το ποιόν του Σωκράτη ήταν σε γενικές γραμμές γνωστό σε όλους, ο σπουδαίος φιλόσοφος είχε και εχθρούς που ενοχλούνταν από τη χαρισματική του προσωπικότητα, την ενασχόληση του με τους εκπροσώπους της μισαλλοδοξίας, της κακεντρέχειας, της αρχομανίας, της στενομυαλιάς και της ηθικολογικής κατά τα άλλα ασυδοσίας. Η ειλικρίνεια του και η ειρωνεία του στα κακώς κείμενα της τότε κοινωνίας ενοχλούσαν πάρα πολλούς από αυτούς, και κάποιοι βάλθηκαν να τον εξοντώσουν. Σας θυμίζουν τίποτε όλα αυτά; Μήπως τον πόλεμο που έχουν εξαπολύσει κατά της Χρυσής Αυγής;;
Σημαντικό ρόλο έπαιξε η άμεση και καυστική του ειλικρίνεια, η αμεσότητα και η ευρύτητα της αποδοχής των λόγων του όχι όνο στη νεολαία, αλλά και σε όλους όσους απεχθάνονταν τους δήθεν γνώστες και διδασκάλους, που το μόνο που ήθελαν είναι να επηρεάζουν, να κατευθύνουν συνειδήσεις, να ελέγχουν και να χειροκροτούνται – κάτι σαν τους σημερινούς μας πολιτικούς, δηλαδή. Η εποχή του Σωκράτη ελάχιστα διαφέρει από τη δική μας.
Καταδικάζεται λοιπόν σε θάνατο και απορεί γιατί βιάζονται να σκοτώσουν έναν 70χρονο που βρίσκεται ήδη στη δύση της ζωής του. Δεν μετανιώνει για ότι είπε και έκανε και δεν θα προσπαθήσει να αποφύγει την καταδίκη.
Για τον Σωκράτη ο θάνατος που θα ερχόταν από το κώνειο, δεν ήταν παρά μια επιτάχυνση της χρονικής στιγμής του θανάτου που θα ερχόταν από γηρατειά έτσι και αλλιώς κάποια στιγμή. Δεν έβλεπε τον θάνατο σαν το τέλος.
Όταν ο φρουρός φέρνει το κώνειο, το πίνει χωρίς ίχνος ταραχής και αγωνίας.. ΄Ετσι τελειώνει η ζωή ενός από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας αλλά και μια σελίδα ντροπής για την ιστορία μας και το θεσμό της Δημοκρατίας…
Στη συνέχεια η συναγωνίστρια μας μίλησε για τον ΠΛΑΤΩΝΑ, έναν πολύ σπουδαίο φιλόσοφο, ο οποίος ήταν μαθητής του Σωκράτη τον οποίο γνώρισε σε ηλικία 20 ετών κι έμεινε κοντά του μέχρι τον θάνατο του μεγάλου δασκάλου (399 π.Χ.).
Ο Πλάτωνας επηρεάστηκε πολύ από τη Σωκρατική διδασκαλία, ίδρυσε στην Αθήνα φιλοσοφική σχολή, την Ακαδημία και δανείστηκε το όνομά της από τον αττικό ήρωα Ακάδημο. Η περίφημη αυτή σχολή λειτούργησε σχεδόν για μια χιλιετία, μέχρι να τη κλείσει ο αυτοκράτωρ Ιουστινιανός στα 529 μ.Χ.
Κύριο χαρακτηριστικό της φιλοσοφίας του αποτελεί η θεώρηση της γνώσης ως ανάμνησης. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η ανθρώπινη ψυχή πριν πέσει στον κόσμο των πραγμάτων έζησε σ' έναν ιδανικό κόσμο, τον κόσμο των ιδεών. Εκεί ήταν που γνώρισε τη πραγματική ουσία των πραγμάτων. Η πλατωνική φιλοσοφία είναι επίσης ιδεοκρατική. Εισάγει δηλαδή τη θεωρία των ιδεών, που 'ναι οι γενικοί κι αιώνιοι τύποι των πραγμάτων, οι ουσίες που γίνονται αντιληπτές μόνο με το λογικό κι όχι με την αίσθηση. Τα αισθητά τα θεωρεί είδωλα των ιδεών. Έτσι αναγνωρίζει 2 κόσμους, τον αισθητό που διαρκώς μεταβάλλεται και βρίσκεται σε ασταμάτητη ροή κατά τον Ηράκλειτο και το νοητό κόσμο, τον αναλλοίωτο, δηλαδή τις ιδέες, που υπάρχουν σε τόπον επουράνιο. Αυτές είναι τα αρχέτυπα αυτού του ορατού κόσμου, τα αιώνια πρότυπα και παραδείγματα. Στην ψυχή διακρίνει τρία μέρη, το λογιστικό, το θυμοειδές και το επιθυμητικό. Γι' αυτό κι αναγνωρίζει τρεις αρετές, τη σοφία, την ανδρεία και τη σωφροσύνη, που η καθεμία τους αντιστοιχεί και σ' ένα από τα τρία μέρη της ψυχής. Αλλά οι τρεις αυτές αρετές πρέπει ν' αναπτύσσονται αρμονικά, ώστε το λογιστικό ως θείο να κυβερνά, το θυμοειδές να υπακούει σ' αυτό ως βοηθός και τα δύο μαζί να διευθύνουνε το επιθυμητικό, για να μην επιχειρεί ν' άρχει, αφού είναι το πιο άπληστο και το κατώτερο μέρος της ψυχής. Από την αρμονική ανάπτυξη των τριών αρετών αποτελείται η δικαιοσύνη, που 'ναι αρμονία των τριών άλλων αρετών.
Επειδή κι η πόλη αποτελεί αντανάκλαση του ανθρώπου, διακρίνει και σ' αυτή τρία γένη: το βουλευτικό, το πολεμικό και το χρηματικό, που αντιστοιχούν προς τα τρία μέρη της ψυχής. Όπως στον άνθρωπο, έτσι και στη πόλη πρέπει να υπάρχει η δικαιοσύνη, δηλ. η αρμονία που πετυχαίνεται όταν και στη πόλη το καθένα από τα γένη εκτελεί το δικό του έργο και δεν επιδιώκει τα ξένα.
Η επίδρασή του υπήρξε πάρα πολύ μεγάλη. Οι πατέρες της εκκλησίας απ' αυτόν δανείζονται ιδέες κι επιχειρήματα και τον θεωρούν τον πιο σημαντικό αντιπρόσωπο της ανθρώπινης φιλοσοφίας. Ο φιλοσοφικός στοχασμός του αποτέλεσε, αποτελεί και θ' αποτελεί διαχρονική βάση έρευνας και πολύπλευρης ανάλυσης των εκάστοτε φιλοσόφων.
Τέλος, η Συναγωνίστρια ανέλυσε τη ζωή και το έργο του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ, ο οποίος γεννήθηκε 15 χρόνια μετά τον θάνατο του Σωκράτη, και 3 χρόνια μετά την ίδρυση της Ακαδημίας του Πλάτωνα στην Αθήνα, στα Αρχαία Στάγειρα της Μακεδονίας.
Ηρθε στην Αθήνα σε ηλικία 17 ετών (367 π.Χ.), για να γίνει μαθητής του Πλάτωνα.
Σ' αυτά τα χρόνια συναναστράφηκε και κατανόησε τον Πλάτωνα της γεροντικής ηλικίας ( ο οποίος το 367 ήταν 60 χρονών), δηλαδή τον φιλόσοφο με τη μετριασμένη ιδεοκρατία και τη βαθύτερη αυτοκριτική, γεγονός που, σε συνδυασμό με την προέλευση του Αριστοτέλη από περιβάλλον εμπειρικό, εξηγεί ικανοποιητικά τη διαφορά της αριστοτελικής από την πλατωνική φιλοσοφία. Πράγματι ο Αριστοτέλης σπούδασε στην Ακαδημία του Πλάτωνα επί 20 χρόνια (367 - 347), μέχρι τη χρονιά δηλαδή που πέθανε ο δάσκαλός του. Στο περιβάλλον της Ακαδημίας άφηνε κατάπληκτους όλους και τον ίδιο το δάσκαλό του, με την ευφυΐα και τη φιλοπονία του. Ο Πλάτωνας τον ονόμαζε "νουν της διατριβής" και το σπίτι του "οίκον αναγνώστου".
Όταν το 347 π.Χ. πέθανε ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης τότε μαζί με τον Ξενοκράτη εγκατέλειψε την Αθήνα κι εγκαταστάθηκαν στην 'Ασσο, πόλη της μικρασιατικής παραλίας, απέναντι από τη Λέσβο. Την 'Ασσο κυβερνούσαν τότε δύο πλατωνικοί φιλόσοφοι, ο Έραστος κι ο Κορίσκος, στους οποίους είχε χαρίσει την πόλη ο ηγεμόνας του Αταρνέα και παλιός μαθητής του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, Ερμίας.
Οι δύο φίλοι, κυβερνήτες της 'Ασσου, είχαν ιδρύσει εκεί μια φιλοσοφική σχολή, ως παράρτημα της Ακαδημίας. Στην 'Ασσο δίδαξε 3 χρόνια, ήταν η κεντρική μορφή ανάμεσα σ' ένα κύκλο από φίλους της Ακαδημίας, και μαζί με τους φίλους του κατόρθωσε ό,τι δεν μπόρεσε ο Πλάτωνας. Την περίοδο εκείνη γνώρισε και τον Θεόφραστο, τον σπουδαιότερο μαθητή, συνεργάτη και φίλο του, ο οποίος τον κάλεσε να εγκατασταθεί στη δική του ιδιαίτερη πατρίδα, τη Μυτιλήνη. Το 345 π.Χ., ακολουθώντας τη συμβουλή του μαθητή του, πέρασε απέναντι στη Λέσβο κι εγκαταστάθηκε στη Μυτιλήνη, όπου έμεινε και δίδαξε μέχρι το 342 π.Χ.
Το 342 π.Χ. τον προσκάλεσε ο Φίλιππος στη Μακεδονία, για να αναλάβει τη διαπαιδαγώγηση του γιου του Αλέξανδρου, που ήταν τότε μόλις 13 χρονών. Ο Αριστοτέλης άρχισε με προθυμία το έργο της αγωγής του νεαρού διαδόχου. Φρόντισε να του μεταδώσει το πανελλήνιο πνεύμα και χρησιμοποίησε ως παιδευτικό όργανο τα ομηρικά έπη. Η εκπαίδευση του Αλέξανδρου γινόταν άλλοτε στην Πέλλα κι άλλοτε στη Μίεζα, μια κωμόπολη της οποίας τα ερείπια έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη· βρισκόταν στους πρόποδες του βουνού πάνω στο οποίο είναι χτισμένη η σημερινή Νάουσα της Μακεδονίας.
Έμεινε στη μακεδονική αυλή 6 χρόνια. Όταν ο Αλέξανδρος συνέτριψε την αντίσταση των Θηβαίων κι αποκατέστησε την ησυχία στη νότια Ελλάδα, ο Αριστοτέλης πήγε στην Αθήνα (335 π.Χ.) κι ίδρυσε δική του φιλοσοφική σχολή. Για να εγκαταστήσει τη σχολή του διάλεξε μια περιοχή ανάμεσα στο Λυκαβητό και τον Ιλισό, στο σημείο που σήμερα βρίσκεται ο Εθνικός Κήπος. Εκεί υπήρχε άλσος αφιερωμένο στον Απόλλωνα και τις Μούσες. Με χρήματα που του έδωσε άφθονα ο Αλέξανδρος, έχτισε μεγαλόπρεπα οικήματα και στοές, που ονομάζονταν "περίπατοι". Ίσως γι' αυτό η σχολή του ονομάστηκε Περιπατητική κι οι μαθητές του περιπατητικοί φιλόσοφοι. Η οργάνωση της σχολής είχε γίνει κατά τα πρότυπα της Πλατωνικής Ακαδημίας.
Η σχολή είχε μεγάλη βιβλιοθήκη και τόσο καλά οργανωμένη, ώστε αργότερα χρησίμευσε ως πρότυπο για την ίδρυση των βιβλιοθηκών της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου. Ο Αριστοτέλης μάζεψε χάρτες και όργανα χρήσιμα για τη διδασκαλία των φυσικών μαθημάτων. Έτσι σύντομα η σχολή έγινε περίφημο κέντρο επιστημονικής έρευνας. Στα 13 χρόνια που έμεινε ο Αριστοτέλης στην Αθήνα δημιούργησε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του, που προκαλεί το θαυμασμό μας με τον όγκο και την ποιοτική του αξία. Γιατί είναι άξιο απορίας, πώς ένας άνθρωπος σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα συγκέντρωσε και κατέγραψε τόσες πολλές πληροφορίες.
Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και μαζί με το δάσκαλό του Πλάτωνα αποτελεί τη φωτεινή δυάδα της φιλοσοφικής σκέψης του αρχαίου κόσμου. Κορυφαίος φιλόσοφος κι επιστήμονας της κλασικής εποχής, ιδρυτής της περιπατητικής φιλοσοφίας, ο συστηματικότερος, μεθοδικότερος και πολυμερέστερος νους του αρχαίου κόσμου κι ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές όλων των εποχών, θεμελιωτής και πρόδρομος πλήθους παλαιότερων και νεότερων κλάδων της επιστήμης. Υπήρξε σοφός μεγαλοφυής, εγκυκλοπαιδικός, φυσιοδίφης, δημιουργός της λογικής και ο σημαντικότερος από τους διαλεκτικούς της αρχαιότητας.
Η ομιλία έκλεισε με μερικά αποφθέγματα του Αριστοτέλη, ορισμένα από τα οποία είναι άκρως επίκαιρα:
- «Αυτοί που δίνουν καλή εκπαίδευση στα παιδιά, πρέπει να τιμώνται περισσότερο από εκείνους που τα γέννησαν, γιατί οι γονείς τους έδωσαν μόνο τη ζωή, οι παιδαγωγοί όμως την ικανότητα να ζουν καλά.»
-«Αυτοί που μελέτησαν προσεκτικά τον τρόπο διακυβέρνησης των ανθρώπων, πρέπει να έχουν πεισθεί ότι πως η τύχη των εθνών εξαρτάται από την εκπαίδευση των νέων.»
-«Ο δίχως αρετή άνθρωπος είναι το πιο ανόσιο και το πιο βάρβαρο πλάσμα.»
-«Όπου υπάρχει άμιλλα, υπάρχει και νίκη.»
-«Προτιμότερο είναι να τιμωρεί κανείς τους εχθρούς του από το να συμβιβάζεται μαζί τους. Γιατί το ν' ανταποδίδεις όσα έπαθες είναι δίκαιο και η αποκατάσταση του δικαίου αξιέπαινη.»
- «Χρέος έχουμε να θεωρούμε τον Θεό σαν πνεύμα πανίσχυρο, αθάνατο και τέλειο. Γιατί, αν και είναι αόρατος για τα μάτια των ανθρώπων, φανερώνεται με τα έργα του.»
