Το έτος 399 π.Χ. ο μέγιστος των φιλοσόφων, Σωκράτης ο Αθηναίος, καταδικάζεται από το δικαστήριο της Ηλιαίας σε θάνατο με αστεία προσχήματα και καταφανώς άδικες κατηγορίες. Πριν την εκτέλεση της ποινής του παραμένει φυλακισμένος. Πολλοί από τους μαθητές του (εύποροι και με πολλές γνωριμίες) προσπαθούν να τον πείσουν ώστε να δραπετεύσει με τη συνδρομή τους. Όπως φαίνεται δεν έχουν αντιληφθεί το μεγαλείο του δασκάλου τους.
Στο διάλογο ‘’Κρίτων’’ του Πλάτωνος (ο Κρίτων ήταν ένας από τους εύπορους μαθητές) ο Σωκράτης παρουσιάζεται ν’ αρνείται την απόδραση και να εκθέτει τ’ ανάλογα επιχειρήματα. Το πιο σημαντικό (και επίκαιρο) στο οποίο αξίζει να σταθούμε είναι η συνέπειά του. Ο ίδιος ο φιλόσοφος υπομένει τη φυλάκιση και την ποινή με ψυχικό σθένος, μένοντας πιστός στη διδασκαλία και κατ΄επέκταση στις ιδέες του. Δεν δέχεται ν’αποδράσει διότι πίστευε πως μια τέτοια κίνηση θα τον εξέθετε, τη στιγμή που διατράνωνε την ‘’ορθότητα’’ των αποφάσεων της Πολιτείας. Μιας Πολιτείας αλωμένης από δημαγωγούς και υστερόβουλους ρήτορες. Χωρίς να ακυρώνει τη διδασκαλία του λοιπόν και μένοντας αξιοπρεπής ως το τέλος, θα εκτελεστεί.
Το ‘’ἀποδιδράσκειν’’, το να αποδράσει δηλαδή κανείς κυριολεκτικά ή μεταφορικά είναι ίσως η πιο εύκολη και λιγότερο ζημιογόνα (απ’ όλες τις απόψεις) απόφαση. Στον αντίποδα ή πίστη και η παραμονή στον αγώνα επιβάλλουν χαρακτήρα ή επί το λαΐκότερον ‘’άντερα’’. Κατ’ αντιστοιχίαν με το μεγάλο φιλόσοφο οι φυλακισμένοι εθνικιστές ακολουθούν τον ίδιο δρόμο χωρίς να προδίδουν τις ιδέες του. Παραμένουν αλύγιστοι, αγονάτιστοι, απροσκύνητοι και κυρίως αξιοπρεπείς. Η μοίρα τούς θέλει να μάχονται εναντίον όλων με πενιχρά υλικά μέσα αλλά με ιδέες που θυμίζουν φωτιά σε καλαμιόνα. Άλλωστε, αυτή ήταν η πορεία των εθνικιστών διαχρονικά.
Το ότι κάποιοι ‘’μετανόησαν’’ μετά από σωρεία διώξεων και τη στιγμή που υπάρχουν ΠΕΣΟΝΤΕΣ αγωνιστές επαφίεται στην κρίση του καθενός, όπως και του μελλοντικού ιστορικού. Ωστόσο, ευτυχώς που υπάρχουν άνθρωποι εμετικοί, βδελυροί, επιρρεπείς στην αναξιοπρέπεια, την ευτέλεια και την υποκρισία ώστε να υπενθυμίζουν σε όσους διαθέτουν στοιχειώδη αυτοσεβασμό ότι το μοναδικό προσόν που προσδίδει ποιότητα στον άνθρωπο είναι η αξιοπρέπεια.
Πάτροκλος Αντωνίου
Τ.Ο. ΑΧΑΡΝΩΝ-ΘΡΑΚΟΜΑΚΕΔΟΝΩΝ
